acabbanài, acabbanàre , vrb rfl: aggabbanare Definitzione
pònnere o bestire su cabbanu
Sinònimos e contràrios
acaparronare,
acavanai,
acucullai,
incaparonare,
incapotai
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
envelopper dans un manteau
Ingresu
to wrap up in a coat (s.o.)
Ispagnolu
poner el abrigo
Italianu
incappottare
Tedescu
einen Mantel anziehen.
achintàre , vrb: chintare Definitzione
pigare a unu cun is bratzos betaos a su chintzu, acapiare a su chintzu, inghiriare coment’e carragiandho; acapiare bestimentu in chintzu
Sinònimos e contràrios
achintorzare,
achintzulare,
chígnere,
inchintare
Frases
su sole in fogu achintat sas marinas a s'interighinada, atesu atesu ◊ limbas rujas achintant sas aeras e su sole est unu chísciu de fogu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ceindre,
enrouler
Ingresu
to fasten round,
to wrap (up)
Ispagnolu
ceñir,
envolver
Italianu
cìngere,
avvòlgere
Tedescu
umfassen,
umgürten.
ammantài, ammantàre , vrb Definitzione
ammontare cun manta (nau de letu), cun bestimentu, cun àteru (nau de sa persona); si narat fintzes de s'aera chi si carràgiat de nues e de su nie candho est niandho e ponendho pígiu / a. unu mutu = fàere is versos de coberimentu
Sinònimos e contràrios
acaparronare,
acapotare,
acarragiai,
acugudhare,
acuguzare,
cumpannare,
imburrussai,
imbusciae,
incapotai
/
ammantedhai
| ctr.
iscucuzare
/
isclarire,
ispalaciae
Frases
pro dh'ammantare no portant pannos ◊ si at ammantau is genugus cun sa camisa ◊ is feminedhas tocat a dhas avesai de piticas a si ammantai ◊ pro si ammantare cheret unu pizu de fressada ◊ custa petza coenno si ammantat cun agedu o cun binu
2.
is nuis ammantant su celu ◊ su coru est comenti a sa dí: iscurigau e tristu candu si ammantat su soli! ◊ sa pira fit ammantada de frutu ◊ fit frochendhe meda e in pagos minutos at ammantadu su logu ◊ de cantu at própiu meda at ammantau s'istrada de àcua ◊ ammanta su focu!
3.
chena conca non faet a cantare mancu unu mutu, ma chena pes non si podet ammantare su mutu etotu!(P.La Croce)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couvrir,
s'envelopper
Ingresu
to cover,
to wrap oneself
Ispagnolu
cubrir,
cubrirse
Italianu
coprire,
coprirsi
Tedescu
bedecken,
sich bedecken.
imbusciàe, imbusciài , vrb: (im-bu-scia-i) imbusciare 1
imbusciari,
imbuscinai,
imbuscinare,
imbuscinari,
imbussai,
immussare Definitzione
ammontare coment’e a imbodhigadura, betare ammontu, pònnere bestimentu, imbàtere in mesu de calecuna cosa (o fintzes de chistione) chi che carràgiat totu; nau de muros, ischedrare, pònnere unu pígiu de impastu po dhu finire / imbusciare su letu = pònnere su tretu pendhindhe de sa cuguzura in sos duos costazos suta de sa tramata
Sinònimos e contràrios
acarragiai,
acuguzare,
ammantai,
bestire,
carragiai,
imbudhiai,
imburrussai
/
arrabbussai,
intunigare,
irrustigare
| ctr.
irbusciai
Frases
at imbusciau su pipiu in s'isciallu ◊ candu si fait su pani, tocat a dhu imbussai po no s'infridai e axedai ◊ sunt colados a cadhu totu bene imbusciados ◊ imbussadí sa cara e dormi! ◊ seu intrada po t'imbussai in su letu ◊ ant agatau su pipiu in su lacu, postu in sa palla e imbuscinau in su sacu ◊ sa terra oi est imbussada de veturas bècias, de gommas e motoris!
2.
assumancus in s'ierru candu est frius si podeus imbussai
3.
is undas, currendusí apari e pinnichendusí a cuadhus mannus, ci dhu imbussànt in mesu coment'e unu fustigu ◊ ci at imbussau sa conca in s'àcua e isparéssiu est
4.
nci dh'ant imbuscinau in sa política e in is partidus, a issu puru (B.Lobina) ◊ portàt totu sa carena imbuscinada in mesu a su ludu e a sa lurtzina
Ètimu
spn.
embozar
Tradutziones
Frantzesu
s'envelopper
Ingresu
to wrap oneself
Ispagnolu
envolverse
Italianu
avvòlgersi,
coprirsi
Tedescu
sich einhüllen.
trochigiàre , vrb: atrochillai,
trochillai,
troghillai,
trochizare,
troghizare Definitzione
imbodhigare a istrintu a inghíriu, a lómboru, coment'e a acapiadura; su si mòvere coment'e a atrotigadura, a iscutuladas; atrotigare, furriare sa cosa o sa chistione
Sinònimos e contràrios
atrogai,
trabojare,
trebedhai,
trogai,
tronnire
/
folfigiare,
fortzicare,
profizare
/
ischirchinare,
iscoitai
| ctr.
stroghillai
Frases
iap'èssi bófiu trochillai su trinciau cun is didus ◊ dhoi fiat unu coloru troghillau cun d-una píbera ◊ unu caboru si fiat troghillau a sa funi de sa cracida ◊ lompint a unu logu totu tupas de linna manna cun arrampus de orrú chi si troghillant in is cambas de su cuadhu ◊ fiat trochillendisí su concajoni ◊ portant s'arrosàriu trochillau in su brutzu
2.
a cussa meurra dhi trochígio sa mola de su tzugu! ◊ ma chie ti cheret, a tie, archili trochizau?! ◊ sa trama est totu trochizada ◊ portat is cambas trochilladas: custu fillu est totu trochillau
3.
si est sentia de scendiai e fiat trochillendisí ◊ si trochillat coment'e un'anguidha
4.
no mi troghizes sas allegas!
Tradutziones
Frantzesu
envelopper
Ingresu
to wrap up,
to twist
Ispagnolu
marañar
Italianu
avviluppare,
attorcigliare
Tedescu
Knoten.
trogài , vrb: atrogai,
trogare Definitzione
acapiare, mescamente imbodhigare una cosa a tantas bortas a inghíriu de un'àtera, fintzes in dossu, a un'arremu o àteru; in cobertantza, nàrrere o cuncordare trogas, imbodhigos, trampas / su pannixedhu o muncadori de trogai = mucadore de conca de acapiare in gatzile, a parte de apalas
Sinònimos e contràrios
prèndhere,
imboligare,
imbusciae
/
pinnicai
/
acordiolai,
atrotixai,
folfigiare,
fortzicare,
imbogiare,
trobillai
/
ingannai,
trampai
| ctr.
irboligare,
isòlbere,
strogai
Frases
dhis pariat chi fiat bèni trogau in d-una madassa mali cumbinada ◊ a su mortu dhi trogant is manus cun s'arrosàriu ◊ ndi est arrutu de cuadhu e, comenti portàt sa funi trogada, su cuadhu dh'at pigau a tragu ◊ tot'is duus si dh'iant trogada a su didu ◊ custu fiuverru est totu trogau
2.
a su mortu dh'iant trogau in d-unu lantzoru ◊ su chi aciapat ingollit po si trogai is peis ◊ seus trogandusí sa conca primu de si dha segai! ◊ po su frius mi apu trogau cuss'arrogu de arrobba in su ciugu ◊ su mengianu ndi carastis coitendi de su letu, no abarrastis trogamí troga!
3.
lah, chi po macu siast, chi mi trogu is gunnedhas gei dha bis sa festa!…◊ pigat una funi bèni trogada e iscudit in tot'is furrungonis
4.
chini est chi dh'at trogada sa morti de cussus? ◊ dhi parit bellu chi a una pòbera tiàula mi dhi troghit una fàula po si papai is caboniscus? (L.Matta)
Ètimu
ltn.
*torc(u)lare
Tradutziones
Frantzesu
enrouler,
rouler,
envelopper,
entortiller
Ingresu
to wrap (up)
Ispagnolu
envolver
Italianu
avvòlgere,
attorcigliare
Tedescu
aufwickeln.